W 2012 roku w Polsce pojawił się nowy gatunek motyla – ćma bukszpanowa. Stanowi on ogromne zagrożenie dla naszych krzewów bukszpanowych, ponieważ insekt ten nie ma naturalnych wrogów. Ponadto jego gąsienice są bardzo żarłoczne i w ciągu dwóch tygodni są w stanie zniszczyć wieloletnie krzewy. W jaki sposób zabezpieczyć swoje bukszpany przed inwazją? Jak zwalczać ćmę bukszpanową ? Dowiedz się z tego artykułu.
Skąd wzięły się ćmy bukszpanowe w Polsce?
Ćma bukszpanowa (Cydalima Perspectalis) przybyła do nas z Azji i szybko się rozprzestrzeniła na całą Europę ogałacając ją z bukszpanów niczym szarańcza. Pierwsze osobniki odnotowano na terenie Europy w Niemczech w 2006 roku. Najprawdopodobniej owad zawędrował tam wraz z roślinami z importu. Motyl rozprzestrzenił się bardzo szybko – już rok później zaobserwowano jego obecność także w Szwajcarii, Holandii, Wielkiej Brytanii czy Węgrzech. Do 2015 ćma rozprzestrzeniła się na obszarze całej Europy.
Zainfekowane rośliny pozostawione na pastwę tych motyli, zostają ogołocone i obumierają. Dorosłe osobniki co prawda nie żywią się już liśćmi bukszpanów, ale ich gąsienice są bardzo żarłoczne. Jeden po drugim gąsienice wyjadają liście z kolejnych bukszpanów, a nie mając naturalnych wrogów, czują się jak w raju. Ćmy są bardzo płodne – w ciągu roku potrafią rozmnażać się nawet trzykrotnie, dlatego jeśli w porę nie zareagujemy na ich inwazję, będziemy musieli pożegnać się ze swoimi bukszpanami. I kto wie, czy nie z innymi roślinami, ponieważ obserwujemy już gąsienice także na innych nasadzeniach – berberysach, trzmielinie, ostrokrzewie, wierzbie czy brzozie. Nie wszystkie te rośliny są celem ich żeru, niemniej jest to niepokojący trend, świadczący tylko o niesamowitych możliwościach adaptacyjnych tego owada.
Jak wygląda ćma bukszpanowa?
Dorosłe motyle ćmy są koloru biało-brązowego i dorastają do wielkości 8 cm. Mają białe skrzydła z brązową obwódką. Nas ogrodników interesuje przede wszystkim gąsienica tego owada, którą licznie obserwuje się na liściach krzaków bukszpanu. Są zielonkawe z brązowymi liniami podłużnymi. W ciągu 4-tygodniowego wzrostu rosną od rozmiaru ok .1 mm do nawet 44 mm.
Najbardziej żarłoczna jest ta starsza, większa gąsienica, która zjada nie tylko liście, ale też młode pędy roślin z gatunku buxus czyli naszych bukszpanów. W początkach inwazji ciem, inwazyjny gatunek nie miał naturalnych wrogów. Obecnie obserwujemy, że na gąsienice żerują ptaki takie jak wróble a także osy. Kury domowe natomiast pożywiają się zarówno gąsienicami jak i dorosłymi formami owada.
Oznaki żerowania gąsienicy na krzaku
Zainfekowany krzak bukszpanu z początku ma tylko nieliczne ślady bytności owada. Kluczem do jego uratowania jest jednak wyczulenie na te subtelne znaki, by móc reagować jak najszybciej. Pierwszymi oznakami są oczywiście nadgryzione liście. Można też zaobserwować zielonkawe grudy odchodów przyklejone do przędzy. Jest to znak, że na naszym bukszpanie zadomowił się żarłoczny lokator. Często też obserwuje się nitkowatą, białą przędzę, po której gąsienice mogą spuszczać się jak po nitce na sąsiednie krzewy.
Jak pozbyć się ćmy bukszpanowej?
Aby nie dopuścić do całkowitego zjedzenia żywopłotu lub kuli z bukszpanu, należy te nasadzenia regularnie sprawdzać pod kątem bytności szkodnika. Ćma jaja składa od spodniej strony liści, bliżej wnętrza krzewu, dlatego często jesteśmy już zaskoczeni pierwszym wylęgiem poczwarek.
Jeśli zauważymy obecność pierwszych gąsienic, należy podjąć bardzo szybkie kroki w celu ocalenia nasadzeń. W pierwszej fazie dobrze sprawdzi się po prostu mechaniczne usuwanie gąsienic. Można zbierać je ręcznie lecz jest to bardzo mozolne i istnieje duża szansa, że nie wyłapiemy wszystkich. Drugim sposobem jest energiczne potrząsanie lub uderzanie kijem w krzew. Pozwoli to na strącenie gąsienic. Czynności należy powtarzać regularnie przez kolejne kilka dni, aż do końca cyklu wylęgu kolejnych gasienic.
Niestety zostają jeszcze dorosłe osobniki, które potrafią przelecieć odległość nawet 5 km. Więc nawet jeśli nie widzisz żadnej ćmy w pobliżu, nie oznacza to zwycięstwa. Poza tym umówmy się – zbieranie i strącanie gąsienic z krzaka – nawet najbardziej precyzyjne – raz że jest bardzo czasochłonne, dwa że nie gwarantuje 100 % skuteczności. Zawsze zdarzy się kilka osobników, które przeoczymy i przetrwają by dać początek nowemu pokoleniu i cykl rozpocznie się znowu.
Pułapki feromonowe na ćmy
Z pomocą w walce ze szkodnikami atakującymi nasze bukszpany są tak zwane pułapki feromonowe. Są to pułapki stosowane na dorosłe formy owada – bezpieczne dla ludzi i środowiska. W pułapkach znajdują się dyspensery, które emitują feromony dostosowane do konkretnego gatunku owada – w tym wypadku ćmy bukszpanowej. Do pułapki łapią się tylko samce danego gatunku, co powoduje zakłócenie procesu rozmnażania.
Domowe sposoby na ćmę bukszpanową
Jeśli inwazja owadów jest na tyle intensywna, że powyższe środki są nieskuteczne, a Ty nie chcesz stosować mocnych środków chemicznych w swoim ogrodzie, przestawiamy Ci nasze domowe sposoby. Dzięki nim ćma bukszpanowa nie będzie zagrażać Twoim nasadzeniom.
W zwalczaniu szkodnika dobrze sprawdzi się roztwór z octu w połączeniu z olejem rzepakowym. Wymieszaj 4 łyżki octu z 3 łyżkami oleju w 0,5 l wody. Przygotowanym w ten sposób opryskiem dokładnie spryskaj zaatakowany bukszpan. Po około pół godzinie krzak obficie spryskaj wodą. Martwe larwy ćmy spadną na ziemię.
Zobacz również:
Ślimaki w ogrodzie – domowe sposoby
Jeśli uprawiasz na swojej działce wrotycz, go także możesz wykorzystać jako preparat zwalczający ćmę bukszpanową. Roślina posiada właściwości owadobójcze, dlatego wywar przygotowany na bazie wrotyczu skutecznie odstraszy szkodniki z Twoich bukszpanów. Wystarczy po prostu 300 g świeżego ziela lub 30 g suszu wrotyczu zalać 10 litrami wody. Substancję odstawić na dobę, po czym rozcieńczyć ją jeszcze w proporcji 1:2. Gotowy roztwór przelej do atomizera i opryskuj roślinę.