BARWINKI – niepozornie delikatne, zabójczo trujące

Co to są barwinki? 

Słowo 'barwinki’ ma co najmniej kilka znaczeń. Jest to określenie gatunkowe rośliny, odmiana papugi czy specjalne tabletki barwiące do kąpieli. Barwinki to między innymi kwiaty. Barwinek jest rośliną należącą do toinowatych – jest silnie trujący. Kwiaty te pięknie prezentują się w ogrodach i na rabatach, jednak należy unikać ich w miejscach, gdzie dostęp mają dzieci czy osoby chore psychicznie – kwiaty te są bowiem dla nich śmiertelnym zagrożeniem.

Jak wygląda barwinek? 

Barwinek jest niską krzewinką. Charakteryzuje się pięciopłatkowymi fioletowymi lub niebieskimi kwiatami, które skręcone są w prawą stronę. Liście barwinków są jajowate, skórzane. Z łodygi, po oderwaniu liścia wydobywa się gęsty biały sok przypominający mleko. Można spotkać się z innymi nazwami barwinków: Vinica Minor (nazwa łacińska), barwinek mniejszy czy fiołek czarownic. Ostatnie określenie barwinki zawdzięczają wierzeniom ludowym i przekonaniom, że kwiat ten chronił ludzi przed duchami i czarownicami. Z kolei sam kwiat barwinka jest uznawany w symbolice za ikonę wierności i wieczności. Barwinek przypomina inną popularną ogrodową roślinę – dzwonki kwiaty, które również okalają pięknie rabaty.

Wykorzystywanie barwinków

Barwinki stosuje się w ogrodnictwie i architekturze zieleni jako rośliny okrywowe – krzew płoży się po powierzchni na której został posadzony i wspaniale zazielenia teren. Gatunki barwinków mogą rosnąć w cienistych miejscach, również pod drzewami. Naturalnie występujące barwinki objęte są częściową ochroną. 

Rośliny te są łatwe w uprawie. Należą do grupy roślin zimozielonych. Osiągają wysokość około 25-30 cm, a następnie rozrastają się niczym kwiecisty dywan – umożliwiają to podziemne pędy. Barwinki kwitną co najmniej dwa razy do roku – pierwszy raz między marcem i majem, a później od sierpnia do września. Zdecydowanie bardziej spektakularne kwitnienie występuje wiosną.

Barwinek poradzi sobie również w mocno słonecznym stanowisku, jednak tolerancja na promienie słoneczne jest różna, w zależności od konkretnej odmiany rośliny. Najlepsze warunki dla barwinków to żyzna, próchnicza, wilgotna gleba. Rośliny są mrozoodporne – nie wymagają przykrywania na zimę. Wystarczy im  warstwa śniegu, która będzie izolacją. Warto wspomnieć, że barwinki nie lubią gdy jest zbyt mokro – wówczas pędy kwiatowe i liście stają się czarne. Roślina w ten sposób komunikuje nadmierną podaż wody.

Mówiąc o barwinkach, większość osób, które je kojarzy, myśli o niebieskich lub fioletowych kwiatach. Niektóre barwinki mogą być jednak białe – np. odmiany Alba czy Gertrude Jekyl. Najpopularniejsze fioletowe odmiany to Sebastian, Rubra Plena oraz Multiplex. Niektóre odmiany charakteryzują się ozdobnymi liśćmi z jasną obwódką bądź kolorowymi plamkami. Są to odmiany Argenteovariegata, Illumination, Aureovariegata czy Cahil. 

Czy barwinek jest trujący?

Tak, barwinek jest rośliną silnie trującą, podobnie jak większość roślin z rodziny toinowatych. Zjedzenie barwinka może mieć poważne konsekwencje zdrowotne, a w niektórych przypadkach może nawet doprowadzić do śmierci. Zawarte w barwinkach substancje takie jak minoryna, winina czy pubescyna prowadzą do obniżania ciśnienia krwi, zaburzeń pracy serca czy problemów z oddychaniem. Barwinki wykorzystywane są także w celach leczniczych, jednak muszą być odpowiednio przygotowane, a ich ilości skrupulatnie odmierzone, z dosłownie – farmaceutyczną dokładnością. 

Barwinek pospolity – kwitnienie

Kwitnienie barwinków występuje dwa razy do roku, na wiosnę oraz późnym latem i wczesną jesienią. W zależności od odmiany, stanowiska i osobniczych cech rośliny, będzie to w okresie od marca do maja, a później w okresie od sierpnia do września.

Jak wyglądają liście oraz kwiaty barwinka? 

Jak już wcześniej wspomniano, barwinek kojarzony jest głównie z kolorami niebieskimi, fioletowymi, jednak mamy także odmiany białe. Kwiaty mają średnicę około 2,5 – 3,5 cm. Liście barwinków są piękne i same w sobie stanowią ozdobę ogrodu. Są zimozielone, skórzaste, czasami pokryte białymi plamkami lub delikatną białą obwódką.

Barwinek w ogrodzie – wymagania

Rośliny z gatunku barwinków mają stosunkowo niewielkie wymagania. Mogą rosnąć zarówno na stanowisku słonecznym lub zacienionym, ważna jest żyzna gleba i optymalne nawodnienie. Warto zadbać o podłoże, aby barwinki długo ozdabiały rabaty.

Barwinek pospolity – pielęgnacja

Rośliny te są doceniane przez ogrodników między innymi przez swoją samowystarczalność. Nie wymagają szczególnej pielęgnacji – uprawa zależy jednak od stanowiska i pogody. Należy roślinie zapewnić odpowiednią ilość wody.

Barwinka należy podlewać w czasie długo utrzymującej się suszy. Regularne podlewanie jest również konieczne w przypadku roślin, które zostały posadzone w bardzo nasłonecznionym miejscu. Jest to raczej oczywiste, jednak warto pamiętać o tym, by rośliny podlewać wcześnie rano lub wieczorem. Podlewanie w ostrym słońcu może doprowadzić do spalenia liści. W sytuacji gdy barwinek nie rośnie tak jak powinien lub kwitnie słabo, można zastosować nawozy do roślin kwitnących. 

Rozmnażanie barwinka pospolitego

Wszystkie rośliny z rodziny barwinków rozmnażają się poprzez podział bryły korzeniowej. Jest to bardzo prosty i wygodny sposób rozmnażania rośliny. Najlepiej taki proces przeprowadzać w okresie wiosennym. W tym czasie roślina będzie miała najbardziej optymalne warunki by się “przyjąć”.

Barwinek – zimowanie

Zimowanie barwinków jest stosunkowo proste – są to bowiem rośliny mrozoodporne. Nie wymagają specjalnego zabezpieczania, zwykle wystarcza im warstwa śniegu. Niemniej jednak nic nie stoi na przeszkodzie, by w przypadku bardzo srogiej zimy przykryć krzewinkę włókniną.

Choroby barwinka pospolitego 

Pomimo tego, że barwinek należy raczej do bardzo odpornych gatunków roślin, również i jemu mogą zdarzyć się choroby. Najczęstsze schorzenia barwinka pospolitego to:

• rdza roślin – na liściach rośliny pojawiają się czerwonawe plamy przypominające rdzę. Wystarczy zastosowanie chemicznego bądź naturalnego oprysku oraz usunięcie chorych roślin z ogrodu. 
• szara plamistość liści – gdy barwinki posadzone są za gęsto, rośliny może dopaść tzw. szara plamistość liści. Zainfekowane rośliny należy usunąć, a w razie konieczności zastosować opryski.

Czy barwinka lepiej posadzić w ogrodzie czy w donicach?

Barwinek jest gatunkiem bardzo łatwym w uprawie – równie dobrze możesz posadzić go w ogrodzie, na działce lub w donicach. Jest to ogromna zaleta barwinków. Roślinę można sadzić mniej więcej od kwietnia do września. Przed posadzeniem rośliny należy dokładnie oczyścić teren z chwastów i wymieszać ziemię z kompostem. Jeżeli zdecydujemy się na uprawianie barwinków w donicach, należy pamiętać o ich regularnym podlewaniu – nie będą one bowiem czerpać bezpośrednio z gleby.